مجموعه شعر ترکی با نام لیلی و مجنون اثر هنرمند بزرگوار آذربایجان محمد فوضولی
{1494-1556}
بو عرضی عد می قودرتدیر وعذری فقری قوووتدیر
آراییشی صؤحبت ائیله ، ساقی
!
وئر باده ، مورووت
ائیله ، ساقی !
بیر جام ایله قیل دماغیمی تر !
لوطف ائیله ، بیر ایلتیفات گؤستر
!
غم مرحله سینده قالمیشام فرد ،
نه یار
، نه همنیشین ، نه همدرد .
همجینسلریم تمام گئتمیش ،
سؤز مولکوندن نیظام گئتمیش .
بو بزمده سن قالیبسان و من
،
بو بزمی گل ائیده لیم موزیین !
سن وئر باده ، من ائیله ییم نوش !
من نظم اوخویوم ، سن اونا توت
گوش !
بیر دئورده یم کی
، نظم اولوب خار ،
اشعار
بولوب کسادی
بازار .
اول روتبه ده قدری نظمدیر دون
کیم ، کوفر اوخونور کلامی مؤوزون .
بیر مولکده یم کی ، گر اودوب قان ،
مضمونی عیبارته چکیب جان .
مین ریشته
یه طورفه لعل چکسم ،
مین رؤوضه
یه نازه نین گول اکسم ،
قیلماز
اونا هییچ کیم نظاره ،
دئرلر گوله خار ، لعله خاره .
آنجاق دئمزم کی ، خاکی بغداد،
آلاییشی نظمدندیر آزاد .
یوخدور بیر مولک بو زاماندا
کیم ،
نظم رواجی اولا اوندا .
نه هیند ، نه فارس ، نه خوراسان ،
نه روم و عجم ، نه شام و شیروان ،
اولسایدی بیرینده بیر سوخن سنج ،
البتته عیان اولوردو اول گنج .
گنجینه یی
نظم گیزلی قالماز ،
سانمان گونش اولسا نور سالماز .
کانی نئجه کیم نیهان توتار داش ،
ائیلر اونو لعل عالمه فاش .
حالا مگر ایقتیضای دؤوران
اولدور کی ، اولا گنج پونهان .
دؤوران ایله من نقیض سئیرم،
دؤور اهلیندن مگر کی، غئیرم.
دؤور ایستر کی ، خار اولا
نظم ،
بی ذات و
اعتیبار اولا نظم ،
من
مونتظیرم وئرم رواجین ،
بیمار ایسه ائیله یَم علاجین .
اول نفی – کلامی – حیکمت ائیلر .
لازیم بیلیرم خسارت ائیلر .
تعمیری
خرابه طالیبم من ،
اینشاللاه کی ، غالیبم من .
ساقینامه
ساقی ، مدد ائت کی ، دردمندم !
غم سیلسیله سینه پای بندم .
غم دفعینه
جامی مئی دوادیر ،
تدبیری غم ائیله مک روادیر .
سندن نه عنایت اولسا واقع ،
فیکر ائتمه کی ، منده اولا ضایع .
من بیر صدفم ، سن ابری نئیسان
،
وئر قطرو
آل دورری غلتان ،
سنسن گونشی منی سییه
خاک ،
وئر گیل ایشیق آل جواهیری پاک
.
رحم ائت کی ، غریب و خاکیسارم ،
بی مونیس و یار و غمگوسارم
.
اول بیر
نئچه همدمی مووافیق ،
یعنی شعرایی دؤوری - سابیق ،
تدریج ایله گلدیلر جهانه ،
تعظیم
ایله اولدولار روانه .
دؤوران اولاری موعظظم ائتدی ،
هر دؤور بیرین موکررم ائتدی .
هر بیرینه حامی اولدو بیر
شاه ،
ذؤوقی سوخنیندن اولدو آگاه.
تورک و عرب و عجمده اَییام ،
هر شاعیره وئرمیش ایدی بیر کام .
شاد ائتمیش ایدی ابونواسی ،
هارون خلیفه نین عطاسی .
بولموشدو صفایی دیل نیظامی ،
شیروانشاها دوشوب گیرامی .
اولموشدو نوایی سوخندان ،
منظوری شهنشهی خوراسان ،
سؤز گؤوهرینه نظر سالانلار ،
گنجینه وئریب گوهر آلانلار ،
چون قالمادی ، قالمادی فصاحت ،
اربابی فصاحت ایچره راحت .
اول طایفه
چکدی خیرقه یه باش ،
حالتلرین ائتمز اولدولار فاش .
تا اولمایا رسمی شعر مفقود ،
ابوابی فونونی نظم مسدود ،
لازیم منه اولدو حیفظی قانون ،
ضبطی نسقی کلامی مووزون .
ناچار ، توتوب طریقی ناموس ،
راحتدن
اولوب مودام مایوس،
عهدی سؤزه استوار قیلدیم ،
اشعار دئمک
شوعار قیلدیم .
چون خلقه خیلافی موددعایم ،
اونلار زعمینجه سوست رایم
.
هر سؤز کی ، گلیر ظوهوره مندن ،
مین طعنه بولور هر انجومندن .
ائیلر حسد
اهلی باغلاییب کین ،
تحسین
عوضینه نفی و نیفرین .
اوممید کی ، رفع اولوب کودورت ،
تغییرپذیر
اولا بو صورت .
اول قؤوم بو گولشنه گیرنده ،
بو گولشن
ایچینده گول درنده
گول تازه ایدی و سبزه نؤو خیز
،
ترپندیکجه نسیمی گولریز
اونلار
گولو دردیلر ، منی زار
حالا دیلرم دَرَم خس و خار .
بو بزمه اولار وئرنده تزیین
مئی صاف ایدی ، بزم هم نؤو آیین .
مئی صافی اولارا اولدو روزی ،
قالدی منه داغی دورد (dürd)سوزی .
بو دورده من اولموشام هواخاه ،
بیر نشئه
وئرَرمی؟
، بیلمزم ، آه !
بو ساقیی بزمه
باده اوچون خیطابدیر
ساقی ، کرم ائیله ، جام گزدیر !
توتما ، قدحی مودام گزدیر !
دؤورانه چوخ اعتیبار قیلما ،
گزدیر قدحی ، قرار قیلما !
تؤک آلیب اله گوموش صوراهی ،
زر ساغره روحبخش راحی .
صرف ائیله رعایتیمده التاف ،
تنهالیغیمی
گؤر ، ائیله اینصاف !
شوغلوم بو بساط ایچینده چوخدور ،
سندن اؤزگه ، مددچی یوخدور .
همدملیگیم ایله عار قیلما !
مندن نیفرت شوعار قیلما !
گر بیلمز ایسن کی ، من نه ذاتم ،
نه ظولمتی چئشمه یی حیاتم ،
فیضی هونریم
شرابدن سور ،
سوزی جیگریم
کبابدن سور .
توتسان الینی منی فقیرین ،
حاقق اولا
همیشه دستگیرین .
من شاعیری موسیی کلامم،
ساحیرلره
مؤعجیزی تمامم .
من ساحیری
بابیلی نژادم ،
هاروته بو ایشده اوستادم .
سؤز درکینه صرف ائدیب فراصت ،
املاکینا بولموشام ریاست .
گه دبی غزل اولور شوعاریم ،
اول دبه روان وئرر قراریم .
گه مثنوییه اولوب هوسناک ،
اول بحرده ایسته سم دوری (düri)پاک .
هر دیلده کی وار اهلی رازم ،
مجموعی فنونه
عشقبازم .
بیر کارگرم هزار پیشه ،
جانلار چکیب ایسته سم همیشه ،
دوککانیم اولا رواجی بازار ،
هر ایسته دیگین بولار خیریدار .
بو سببی نظمی کیتابدیر و باعثی ایرتیکابی عذابدیر .
ساقی، توت الیم کی، خسته حالام!
غم رهگوذرینده پاییمالام.
سنسن منی موبتلایه غمخار،
سندن اؤزگه دخی کیمیم وار؟
موشکول ایشه دوشموشم، مدد قیل،
مئی حیرزی
ایله بلامی رد قیل!
حلل ائیله یه گؤر بو موشکولاتی،
کم ائتمه قولوندان ایلتیفاتی!
بیر گون کی، مئیی سوهئیل تاثیر،
وئرمیشدی میزاجی پاکه تغییر،
همرنگی بهار اولوب خزانیم،
دؤنموشدو عقیقه ظفرانیم.
جمع ایدی
یانیمدا ایتتیفاقی:
سازو مزو و شراب و ساقی.
پئیوسته لبالب و پئیاپئی،
نوش ائیلر ایدیم قدح- قدح مئی.
ذؤوق اوزره مئی آرتیریردی ذؤوقوم،
شؤوق اوزره زیاد اولوردو شؤوقوم.
اول بزم ایدی عافیت بهاری،
من بولبولی زاری بیقراری.
بیر حدده ائریشدی نشئه جام
کیم قالمادی اهلی بزمه آرام.
اسراری دیل اولدو آشیکارا،
مسدود اولوبان دمی مودارا.
اولموشدو رفیق و همزبانیم،
آیینه یی طوطیی روانیم،
بیر نئچه ظریفی خططه یی روم،
رومی کی، دئدین، قضییه معلوم.
یعنی کی،
قامو دقاییق اهلی،
هر مسئله
ده حقاییق اهلی،
هم علم
فنینده نوکته
دانلار،
هم سؤز رویشینده دور(dür) فشانلار.
کیم ائیلر ایدی حقاییقی راز،
شئیخدن و احمدیدن آغاز.
کیم سؤیلر ایدی اؤیوب کلامی،
اؤوصافی جلیلی و نیظامی.
بیلمیشلر ایدی کی، حوسنی گؤفتار،
قدریم قدرینجه منده هم وار.
چون وار ایدی مستلیکده لافیم،
تا آنلانا صیدقیم و
خیلافیم،
من خسته نی
ائتدیلر نیشانه،
بیر رنگ ایله تیری ایمتحانه.
" لوطف ائیله! - دئدیلر، - ائی سوخن سنج!
فاش ائیله جهانه بیر نیهان گنج!
لئیلی مجنون عجمده چوخدور،
اتراکده اول فسانه یوخدور.
تقریره گتیر بو داستانی،
قیل تازه بو اسکی بوستانی " .
بیلدیم بو قضییه ایمتحاندیر،
زیرا کی، بو بیر بلایی جاندیر،
سئوداسی دراز و بحری کوتاه،
مضمون و فغان و ناله و آه.
بیر بزمی موصیبت و
بلادیر
کیم، اولی غم، سونو فنادیر.
نه باده سینه نیشاطدان رنگ،
نه نغمه سینه فرحدن آهنگ،
ایدراکی وئرر خیالا آزار،
افکاری ائدر ملالی افکار،
اولسایدی تَوَججؤهو
موناسیب،
تؤوجیهینه چوخ اولوردو راغیب.
اولسایدی تصروفونده راحت،
چوخ کامیل اونا قیلیردی رغبت،
بیللاه کی، نه خوش دئمیش نیظامی،
بو بابده ختم ائدیب کلامی:
" اسباب سخن نیشاط و
نازست،
زین هر دو سخن بهانه سازست
مئیدان سخن فراخ باید،
تا تب سواریی نماید
در گرمی ارک و سختی کوه،
تا چند سخن رود به انبوه؟ "
بیر ایش کی، قیلیر شیکایت اوستاد،
شاگیرده اولور روجوعی بیداد.
گرچی بیلیرم، بو بیر سیتمدیر،
تکلیفی بونون غم اوزره غمدیر،
امما نئجه ائتمک اولور ایکراه؟
بیر واقعه دیر کی، دوشدو ناگاه،
یئیدیر یئنه عذردن شعوروم،
بو ایشده توککوله روجوعوم.
ائی تبی لطیف و عقلی والا!
ایدراکی بولند و نیطقی گویا!
دوشدو سفریم دییاری درده،
کیمدیر منه یار بو سفرده؟
هر کیمده کی، واردیر ایستیطاعت،
دردو غم و مؤحنت و قناعت،
اولدور بو موسافیرتده یاریم،
ذؤوق اهلینه یوخدور اعتیباریم.
مرکب گرک اولسا عزمی راهه،
بسدیر بیزه خامه و سییاهه.
ور، توشه راه
اولورسا مطلوب،
مضمونی خوش و
عیبارتی خوب.
عزم ائیله یه لیم، تعللول
ائتمن!
منزیل کسه لیم، تغافول ائتمن!
ائی بخت، وفاسیز اولما سن هم!
همراهلیق
ائت، بیزیمله بیر دم! 
hj
پاسخحذف